Πίσω στα σύνορα του 1880

Πίσω στα σύνορα του 1880

Είμαι πεπεισμένος από όσα ακούω εδώ και αρκετούς μήνες, από τότε που επανήλθε στην επικαιρότητα το λεγόμενο «σκοπιανικό» ζήτημα – ότι η Ελλάδα θα έλυνε πολλά από τα προβλήματά της με τις γειτονικές χώρες και θα αναδεικνυόταν ως μια ήρεμη δύναμη σταθερότητας και ειρήνης στα Βαλκάνια κι ευρύτερα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο αν ελάμβανε μία και μόνο απόφαση : να επιστρέψει στα σύνορα του 1880. Νομίζω ότι αυτή είναι η λύση, ώστε να επανέλθει η σταθερότητα, η ευημερία και η ανάπτυξη στα Βαλκάνια! «Εμπρός πίσω», λοιπόν!

Το 1880 στην Ελλάδα δεν ανήκε ούτε καν η Θεσσαλία! Το ελληνικό κράτος περιελάμβανε την Πελοπόννησο (Μωριάς), τη Στερεά Ελλάδα (Ρούμελη), τις Κυκλάδες, τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τα Επτάνησα (ήταν δωράκι των αποικιοκρατών Άγγλων μαζί με τον βασιλιά Γεώργιο Α΄). Ούτε Κρήτη, ούτε Λέσβος-Μυτιλήνη και τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, ούτε Δωδεκάνησα, ούτε Θράκη, ούτε Ήπειρος και, κυρίως, ούτε Μακεδονία. Υποθέτω ότι αυτή η Ελλάδα του Μωριά και της Ρούμελης είναι η λύση για τα προβλήματα των Βαλκανίων!

Κι επειδή ως λαός οι Έλληνες μάλλον έχουμε ασθενή κι επιλεκτική μνήμη προσπαθώ να θυμηθώ πώς κατάφερε το ελληνικό κράτος να έχει σύνορα μέχρι τον Έβρο ποταμό! Τίποτα από όλα αυτά δεν μας χαρίστηκε! Ακόμη και η Θεσσαλία που κι αυτή ήταν «δωράκι» των μεγάλων Δυνάμεων μετά το Συνέδριο του Βερολίνου δεν μας «χαρίστηκε» ακριβώς! Οι εξεγέρσεις και τα ένοπλα κινήματα στις τουρκοκρατούμενες περιοχές του ελληνισμού καθ’όλη τη διάρκεια του 19ου  δεν έγιναν χωρίς λόγο ούτε χωρίς αίμα.
Η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Θράκη, η Κρήτη, τα Νησιά του Αιγαίου (πλην των Δωδεκανήσων) απελευθερώθηκαν με τις πολεμικές εξορμήσεις του 1912-1922(Α΄ και Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος & Εθνικός Διχασμός, Εκστρατεία στην Ουκρανία, Μικρασιατική Εκστρατεία)! Η Ελλάδα έζησε μια πραγματική δεκαετία πολεμικών αναμετρήσεων, ώσπου το ελληνικό κράτος κάπου στο 1920-1922 να βρίσκεται στις δύο πλευρές του Αιγαίου : η Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών! Μήπως όλοι αυτοί οι πόλεμοι ήταν εκδρομή προσκόπων; Δεν θυσιάστηκαν οι παππούδες μας; Δεν σκοτώθηκαν; Δεν τραυματίστηκαν; Δεν έμειναν ανάπηροι; Δεν παράτησαν οικογένεια, σπίτι και περιουσίες για να πολεμήσουν;

Το ότι η Ελλάδα είναι αυτή που είναι σήμερα δεν είναι μόνο γιατί έτσι το αποφάσισαν οι Μεγάλες Δυνάμεις κι οι ελληνικές πολιτικές ηγεσίες! Είναι αυτή που είναι, με αυτά τα σύνορά της, γιατί πρωτίστως χιλιάδες πιο πριν θυσιάστηκαν! Όχι, δεν θέλω να αναμηρυκάσω χιλιοειπωμένα λόγια σε αμέτρητους πανηγυρικούς λόγους που εκφωνούνται κάθε χρόνο με αφορμή ποικίλες εθνικές εορτές ή επετείους και που αυτοσχέδιοι ρήτορες μιλούν για ήρωες, θυσίες και τα συναφή κατορθώματα των ενδοξοτάτων ημών προγόνων.

Απλά θέλω να δώσω μια διάσταση που συχνά παραβλέπουμε και που τη συνάντησα πολλές φορές μπροστά μου τους τελευταίους μήνες κάνοντας μια μικρή έρευνα για τον Μακεδονικό Αγώνα και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912. Όλοι αυτοί που θυσιάστηκαν δεν ήταν άνθρωποι βγαλμένοι από ένα παραμύθι, κάποιοι άγνωστοι που κάπου κάποτε θυσιάστηκαν για την πατρίδα ή γιατί απλά υπάκουαν εντολές των διοικητών τους που κι αυτοί με τη σειρά τους υπάκουαν τις εντολές των πολιτικών προϊσταμένων τους.

Οι ήρωες του Μακεδονικού Αγώνα ήταν οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας που έζησαν στα ίδια μέρη που ζούμε και σήμερα, στα χωριά και στις πόλεις της Μακεδονίας. Οι μνήμες για τη συμμετοχή τους στο Μακεδονικό Αγώνα είναι ακόμη ζωντανές ως οικογενειακές ιστορίες – μέσα στα σπίτια μας οι περισσότεροι έχουμε ακούσει ότι ο παππούς μας ήταν στην ομάδα κάποιου οπλαρχηγού που πολέμησε στις καλαμιές του Βάλτου (της λίμνης των Γιαννιτσών), ότι η γιαγιά μας κουβάλησε μέσα στα βαριά χωριάτικα φορέματά της όπλα και πολεμοφόδια για να εξοπλιστούν οι μαχητές, ότι κάποιος άλλος συγγενής μας ήταν πληροφοριοδότης του προξενείου, ότι κάποιος άλλος ήταν δάσκαλος σε χωριό που δίδασκε ελληνικά και τον κυνήγησαν οι Βούλγαροι κ.ο.κ. Η λίστα είναι ατελείωτη! Είναι μνήμες που ακόμη ζουν σχεδόν μέσα σε κάθε σπίτι! Ιστορίες για σφαγές, εκβιασμούς, απειλές, μυστικές συναντήσεις σε υπόγεια σπιτιών, επικίνδυνες μεταφορές οπλισμού μέσα στη νύχτα και ενόπλων ανταρτών μακεδονομάχων!Ιστορίες που δεν έχουν σβήσει παρά το γεγονός ότι έχει περάσει ένας αιώνας! Όλοι αυτοί δεν ήταν κάποια μυθικά πρόσωπα! Ήταν οι απλοί αναλφάβητοι ή ημιμαθείς χωρικοί που ζούσαν με τη φλόγα της πατρίδας και της λευτεριάς να καίει μέσα τους!

Σ΄αυτούς οφείλουμε πρωτίστως ότι η Μακεδονία παρέμεινε ελληνική, ότι η Θεσσαλονίκη είναι πόλη ελληνική, ότι σήμερα μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι! Κι ελεύθερα, αναίσχυντα κι ανενδοίαστα να επιχειρούμε την αποδόμηση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων…

Η Ελλάδα δεν εκτείνεται μέχρι τη Ρούμελη, μόνο γιατί έτσι αποφάσισαν κατά καιρούς οι Μεγάλες Δυνάμεις μέσα στο πλαίσιο του ανταγωνισμού τους στο αποκαλούμενο Ανατολικό Ζήτημα ή γιατί κάποτε βρέθηκε υπό την εμπνευσμένη ηγεσία του Ελευθερίου Βενιζέλου, τουλάχιστον των πρώτων κυβερνήσεων του, που πέτυχε τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους! Η Ελλάδα διπλασίασε τα σύνορα του 1830 γιατί καθ’όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα δεκάδες εξεγέρσεις μικρές ή μεγάλες ξεσπούσαν στις αλύτρωτες πατρίδες του ελληνισμού! Ο Μακεδονικός Αγώνας διασφάλισε την ελληνικότητα της Μακεδονίας και η έλευση των προσφύγων μετά την καταστροφή του 1922 κατέστησε αρραγή κι αδιαμφισβήτητη αυτήν την ελληνικότητα! Η τραγωδία του Εμφυλίου Πολέμου το 1945-1949 καταδεικνύει όχι μόνο πόσο επιβεβλημένη είναι σήμερα η σφυρηλάτηση της εθνικής ομοψυχίας αλλά και πόσο βαθύτατα αντεθνικός μπορεί να αποβεί ο οποιοσδήποτε διχασμός.

Να το πούμε με άλλα λόγια; Αυτό που συνέβη στις αρχές του 20ου αιώνα στη Μικρά Ασία και στον Πόντο, η βάρβαρη εκρίζωση του ελληνισμού –η εθνοκάθαρση και η γενοκτονία του, θα μπορούσε να είχε γίνει, αλλά δεν έγινε, και στη Μακεδονία.

Οι Έλληνες όχι μόνο οφείλουν να υπερασπιστούν την εδαφική ακεραιότητηα της χώρας τους, αλλά κυρίως να υπερασπιστούν την ιστορική μνήμη, μια ζώσα μνήμη σχεδόν σε κάθε σπίτι της Μακεδονίας. Αυτός είναι κι ένας βασικός λόγος που εκατοντάδες χιλιάδες διαδήλωσαν στο μεγάλο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης και που προέρχονταν από όλες τις πολιτικές παρατάξεις…οι περισσότεροι κάτι είχαν να πουν για κάποιον συγγενή τους που μετείχε με κάποιο τρόπο στον Μακεδονικό Αγώνα (άλλοι βέβαια θυμούνται κάποιον που ξεριζώθηκε από τους Βούλγαρους ή τους Τούρκους από την πατρίδα του στην Αν. Ρωμυλία, στην Ανατολική Θράκη, στην Πόλη, στον Πόντο ή στη Μικρά Ασία!)

Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική, γιατί αυτό κατόρθωσαν να το πετύχουν με τους αγώνες και τις θυσίες τους οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας. Όσο να’ναι έχουμε ένα ελάχιστο χρέος προς αυτούς αλλά και προς τα παιδιά μας!

Η Μακεδονία δεν ανήκει απλώς σε εμάς! Την παραλάβαμε από τους προγόνους μας και τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας! Οφείλουμε να την παραδώσουμε αλώβητη κι ελληνική!

Κωνσταντίνος Μπατσιόλας
Ιστορικός MΑs